[justi]

Czy wie ktoś z Was dlaczego Popper opowiada się za tzw. inżynierią cząstkową? Jak brzmi podstawowa zasada polityki i dlaczego nie istnieją prawa historii?

[Administrator]

Popper opowiadał się za cząstkową inżynierią społeczną, ale krytykował utopijną inżynierię społeczną, która była przez niego rozumiana w świetle koncepcji doskonale racjonalnego działania, jako wytrwałego dążenia do celu poprzez wybieranie i stosowanie odpowiednich ku temu środków. Wymaga to jednak określenia celów ostatecznych, którym w dziedzinie polityki odpowiada "ideał państwa", a w dziedzinie rozwoju ludzkiego zapewne byłby to "ideał ludzkiego życia", czyli utopia. W takim kontekście można umieścić cele pośrednie i dobierać odpowiednie środki działania. Popper krytykuje tak rozumianą inżynierię utopijną przewidując, że doprowadzi ona do zwiększenia cierpień, zaniechań i stosowania siły, a poza tym bardzo trudno jest myśleć racjonalnie o społeczeństwie idealnym, gdy stajemy wobec złożoności społeczeństw współczesnych. Popper nie był całkowitym przeciwnikiem idei inżynierii społecznej (myśl, wola i praktyka przekształceń społecznych), proponował jednak inny jej model - tzw. cząstkową inżynierię społeczną: "Inżynier cząstkowy naszego typu będzie więc raczej wyszukiwał i zwalczał największe i najpilniejsze zła, niż walczył o największe dobra ostateczne". Uznał ją za racjonalną, możliwą do zastosowania w każdej chwili i mającą większe poparcie, a także: "Nie jest rzeczą trudną stwierdzić istnienie różnych rodzajów zła społecznego, to znaczy takich warunków społecznych, w których większość ludzi cierpi. Ci, którzy cierpią mogą sami wydać osąd, a inni przyznają, że nie chcieliby się zamienić z nimi miejscami" ("Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie"). Opinia Poppera jest uzasadnieniem polityki społecznej, która nie koncentruje się na ostatecznym dobru człowieka i utopijnych projektach realizacji doskonałego społeczeństwa, ale na konkretnych kwestiach lub problemach społecznych, które związane są z ludzkim cierpieniem, bo cierpienie to coś więcej niż przykrość. Krytyka utopii nie prowadzi do porzucenia wiary w reformy społeczne i wiary w to, że poprzez zmienianie społeczeństwa można poprawiać poziom i jakość ludzkiego życia. Popper taką wiarę posiadał, gdyż zakładał skuteczność inżynierii społecznej, której celem byłoby zmniejszanie ludzkich cierpień. Można argumentować, że dobre życie i dobre społeczeństwo zapewnią nam życie bez cierpień, ale to już będzie bardzo bliskie myśleniu w kategoriach utopijnych: można zaprojektować więc przemyślane i kompleksowe przekształcenia społeczne, które spowodują minimalizację cierpienia. Wymagałoby to wizji doskonałego społeczeństwa i należałoby odrzucić taki sposób myślenia. Cząstkowa inżynieria społeczna koncentruje się na poszczególnych rodzajach zła społecznego, które identyfikuje na podstawie cierpień ludzi, a nie na coraz bardziej przemyślanych i kompleksowych projektach zmiany społeczeństwa, która miałaby przynieść zrealizowanie największego dobra lub ostateczne przezwyciężenie wszelkiego zła. Można jednak bronić idei postępu społecznego w ten sposób, że już nie chodzi w niej o projektowanie doskonałych społeczeństw oraz przyspieszania nadejścia ,,końca historii".